Internet to jedno z głównych źródeł informacji o wydarzeniach w Ukrainie, w której stronę zwrócone są dziś oczy całego świata. Równolegle do działań militarnych ma miejsce również atak w ogólnoświatowej cyberprzestrzeni. Metody? Szerzenie fake newsów i dezinformowanie społeczeństwa.

Wśród wielu napływających do nas wiadomości są także te niebezpieczne i szkodliwe. Ich autorzy mają jasny cel – wprowadzić nas w błąd i wywołać panikę.

Czym są fake newsy?

Często myśląc o szkodliwych treściach w sieci, skupiamy się na materiałach przedstawiających przemoc, zachowania destrukcyjne i patologiczne. Zapominamy, że również fałszywe wiadomości mogą być niebezpieczne, w szczególności dla młodych odbiorców. W tym trudnym czasie przypominamy, czym są fake newsy i w jakim celu są wykorzystywane.

Szokują, wprowadzają w błąd i niejednokrotnie naruszają bezpieczeństwo w sieci. Fałszywe wiadomości (tzw. fake newsy) to często przekazy o charakterze sensacyjnym i przesadzonym, publikowane m.in. w serwisach internetowych czy mediach społecznościowych. Ich celem jest manipulacja, dezinformacja, wprowadzanie odbiorców w błąd. Twórcom nieprawdziwych newsów mają natomiast przynieść konkretne korzyści, np. finansowe, polityczne, propagandowe.

Nie daj się epidemii dezinformacji!

Szczególnie w obliczu aktualnych wydarzeń i zauważalnego wzrostu liczby fake newsów w sieci warto znać mechanizmy – proste działania – które pozwalają ustrzec się przed internetowymi oszustami i pułapką dezinformacji.

Oto kilka kroków, które pomogą odnaleźć się w gąszczu wirtualnych komunikatów:

• #WłączWeryfikację razem z NASK. Zanim podzielisz się z innymi wiadomością znalezioną w sieci, najpierw ją zweryfikuj – nie pozwól na rozprzestrzenianie się fałszywych treści. Mając na uwadze aktualną sytuację, NASK na Facebooku i Twitterze przygotował specjalne profile #WłączWeryfikację, których celem jest wsparcie polskich internautów w weryfikowaniu informacji znalezionych w sieci. Zachęcamy do przesyłania przykładów fałszywych lub zmanipulowanych wiadomości na adres: informacje@nask.pl – razem jesteśmy w stanie skuteczniej przeciwdziałać dezinformacji!
• Korzystaj z treści zamieszczanych przez agencje fact-checkingowe. Tego typu organizacje zajmują się sprawdzaniem informacji i ich prawdziwości, wpływając na walkę z dezinformacją społeczeństwa.
• Bądź przezorny(-a). Pamiętaj, czym jest informacja. To treści obiektywnie przedstawiające fakty. Nie myl ich z opinią! Informacja powinna być bezstronna, a jej prawdziwość i aktualność – możliwa do zweryfikowania. Nie daj się złapać na haczyk cybermanipulatorów – jeśli widzisz sensacyjne nagłówki, lepiej nie otwieraj takich wiadomości i nie przesyłaj ich swoim znajomym.
• Sprawdzaj, kto jest autorem informacji i gdzie jest opublikowana. Staraj się czerpać wiedzę z rozpoznawalnych mediów, znanych z przekazywania sprawdzonych i prawdziwych wiadomości. Wiele na temat wiarygodności postów z serwisów społecznościowych mówi to, kto zamieszcza daną informację – czy jest to osoba podpisująca się imieniem i nazwiskiem, czy firmuje ją znane źródło (np. gazeta, serwis internetowy, telewizja – do których masz zaufanie), czy autor jest osobą publiczną, czy nieznanym użytkownikiem o podejrzanym lub prześmiewczym nicku.
• Korzystaj z różnych źródeł. Trafiając na jakiś news w sieci, zawsze staraj się zweryfikować jego prawdziwość w kilku różnych źródłach, najlepiej w bardziej znanych mediach. Pomoże Ci to nie tylko potwierdzić wiarygodność informacji, ale też przyjrzeć się jej, uwzględniając różne punkty widzenia.
• Zwracaj uwagę na adresy stron. Zweryfikuj, czy dany news został opublikowany w nowym, nieznanym serwisie. Pamiętaj też, że „fejkowe” strony oszustów mogą do złudzenia przypominać te prawdziwe (np. mieć taki sam wygląd, logo), a ich adresy www będą się jedynie nieznacznie różniły od prawdziwych.
• Uważnie czytaj całą treść. Jeśli Twoim zdaniem informacja jest wiarygodna i warto się z nią zapoznać, nie czytaj jej pobieżnie. Zawsze zapoznawaj się z całym materiałem, a nie tylko tytułem i kilkoma pierwszymi linijkami tekstu. Pamiętaj też, że przekazując dalej zrozumiałą opacznie informację, tworzysz kolejnego fake newsa.
• Weryfikuj zdjęcia i podpisy pod nimi. Sprawdź, czy fotografie zamieszczone na stronie są wiarygodne. Możesz to zrobić np. za pomocą tzw. odwróconego wyszukiwania obrazem poprzez wczytanie zdjęcia lub jego adresu URL w jednej z popularnych wyszukiwarek. Jeśli zdjęcie nie jest nowe, w wynikach wyszukiwania pojawią się informacje, kiedy po raz pierwszy zostało ono użyte i na jakich stronach je zamieszczono. Upewnij się też, że podpisy pod zdjęciami faktycznie się do nich odnoszą.
• Uważaj na treści publikowane w serwisach społecznościowych. Nie zapominaj, że ich autorem może być każdy, także cyberprzestępca, internetowy żartowniś lub osoba mająca na celu dezinformację innych użytkowników.
• Z przymrużeniem oka traktuj teorie spiskowe. Od takich treści aż roi się w sieci! Warto pamiętać, że są to jedynie sensacyjne hipotezy, powtarzane w różnych środowiskach od lat.