27 stycznia, od 2005 roku, na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz-Birkenau został utworzony przez niemieckich nazistów w 1940 roku w celu więzienia w nim Polaków, a od 1942 roku był także największym ośrodkiem zagłady ludności żydowskiej. Do wyzwolenia przez Armię Czerwoną 27 stycznia 1945 roku w Auschwitz zamordowano ok. 1,1 mln osób, głównie Żydów, jak również Polaków, Romów i osób innych narodowości. Dla społeczności międzynarodowej niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau pozostaje symbolem zagłady i okrucieństw II wojny światowej.
28.01.2015 roku uczniowie klasy 3e naszej szkoły uczestniczyli w obchodach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu, biorąc udział w debacie studenckiej pod hasłem „Ocena postaw Polaków wobec Żydów w czasie niemieckiej okupacji” organizowanej przez Państwowa Wyższą Szkołę Techniczno-Ekonomiczną w Jarosławiu. Uczniowie mogli także podziwiać wystawy towarzyszące debacie, zatytułowane kolejno: „Żydzi na Podkarpaciu w okresie międzywojennym”, przygotowaną przez Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej, „Sztetl Dukla” ze zbiorów prywatnych rodziny Koszczan z Dukli oraz „Żydzi podkarpaccy w okresie Holokaustu – zagłada i pamięć”, autorstwa Joanny Elżbiety Potaczek.
Podczas debaty, zarówno mówcy jak i audytorium podjęli próbę dokonania oceny zachowania Polaków wobec Żydów na płaszczyźnie prawnej, historycznej oraz kulturoznawczej w czasie drugiej wojny światowej.
Postawy te z pewnością można podzielić na pozytywne, cechujące się okazywaniem pomocy doraźnej bądź stałej, działaniem na rzecz żydowskiej społeczności, podejmowaniem ryzyka w imię obrony życia i godności drugiego człowieka oraz negatywne, do których zalicza się celowe oraz świadome działanie, skierowane przeciwko ludności żydowskiej. Pomiędzy tymi dwoma postawami zawieszona była najbardziej rozpowszechniona postawa bierności, którą nie sposób określić jako pozytywną czy negatywną, można ją jednak określić jako ich część wspólną. To właśnie wokół bierności Polaków uczestnicy debaty skupili swoją uwagę.
Podczas spotkania zostały poruszone wszelkie okoliczności i uwarunkowania historyczne, prawne oraz kulturowe, a także antagonizmy polsko-żydowskie wpływające na bierną postawę Polaków w stosunku do Żydów. Należy jednak pamiętać, doszukiwać się i dostrzegać, nawet w tak drastycznych okolicznościach, jak okupacja niemiecka, to, co dobre, piękne i szlachetne. Powinniśmy pielęgnować wspomnienia o aktywności, poświeceniu i empatii, jaką niejednokrotnie okazywali Polacy względem wyzyskiwanych Żydów, tym samym narażając siebie oraz swoje rodziny na ogromne niebezpieczeństwo, w wielu przypadkach nawet karę śmierci.
W rzeczywistości nie jesteśmy w stanie uczciwie ocenić postawy Polaków wobec Żydów w czasie niemieckiej okupacji, nie znając realiów tego okresu oraz nie doświadczając życia w obliczu wojny i śmierci. Bowiem, jak pisała Wisława Szymborska „tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono”.
Sofia Wasilenko
